550... με την ματιά του Σταμάτη Πακάκη...

Μεσημέρι Δευτέρας και συναντιόμαστε με τον Σταμάτη στον σταθμό Ευαγγελισμό, στα μέρη του. Αφήνω εκείνον να επιλέξει το σημείο στο οποίο θα "σκορπίσουμε ενέργεια" κάνοντας την δική μας ξεχωριστή κουβέντα. Αφού μου έδειξε πρώτα το Εθνικό Ωδείο Αθηνών, καταλήξαμε στην πλατεία Προσκόπων, γνωστή ως πλατεία Μάνου Χατζηδάκι. Τελικά, η "Επήρεια" ήταν αυτή που μας φιλοξένησε. Και κάπου εδώ, σας μεταφέρω στα όσα είπαμε...

Σταμάτη, αν σου ζητούσα να συστηθείς μόνος σου, τι θα μου έλεγες για σένα;

Θα σου έλεγα ότι είμαι ένας νέος άνθρωπος που ζει στο σήμερα και έχει ανοιχτές κεραίες ώστε να εισπράττει τα ερεθίσματα και να τα αποκωδικοποιεί.  

Έχεις δηλώσει ότι όταν ήσουν μικρός δεν διάβαζες πολλά βιβλία, παρά μόνο Μίκι Μάους, επειδή σου άρεσαν πολύ οι εικόνες. 

Είχα μανία με τα Μίκι Μάους, όπως τα λέγαμε, από όταν ήμουν πολύ μικρούλης. Μου τα αγόραζε η γιαγιά και μου έλεγε εκείνη τις ιστορίες. Μετά άρχισα κι εγώ να φτιάχνω δικές μου ιστορίες με βάση τις εικόνες που έβλεπα. Στην πορεία έμαθα να τα διαβάζω. Μετά πέρασα στις βιντεοκασέτες και αντικατέστησα τα κόμικς. Πράγματι, δεν διάβαζα εξωσχολικά βιβλία. Έβλεπα πιο πολύ ταινίες, ήμουν η γενιά του DVD. Δεν προέρχομαι από οικογένεια που διαβάζει. Παρόλο που η μία μου αδερφή είναι φιλόλογος και πάντα υπήρχαν βιβλία στο σπίτι, δεν μου κέντριζαν το ενδιαφέρον. Κάποια στιγμή στο Γυμνάσιο, μία φιλόλογος μας έβαλε υποχρεωτικά να διαβάσουμε εξωσχολικά βιβλία και να κάνουμε εργασίες. Μου άρεσε πάρα πολύ γιατί γνώρισα πράγματα που δεν θα τα είχα γνωρίσει. Στο σχολείο μου άρεσαν πολύ μαθήματα όπως: η Λογοτεχνία, η Έκθεση.

Ταυτόχρονα έχεις πει ότι δεν πήγαινες στο θέατρο και μάλιστα την πρώτη φορά που πήγες δε σου άρεσε κιόλας.

Στην Ρόδο δεν έχουμε θέατρα. Όταν ερχόμουν στην Αθήνα, γιατί η μητέρα μου είναι Αθηναία, οπότε υπήρχε ένα νταραβέρι πέρα-δώθε με την Αθήνα-Ρόδο, δε με πήγαινε θέατρο. Ο,τι ερχόταν στη Ρόδο μας πήγαιναν με το σχολείο. Οι θίασοι κάνουν αρπαχτές στην επαρχία, τουλάχιστον οι περισσότεροι, όχι όλοι, για να μην παρεξηγηθώ, εκπροσωπούν ένα κακό είδος θεάτρου. Ακόμη και τώρα είμαι δύσκολος ως θεατής. Έχω τρομερό θέμα με το ρυθμό, με την ενέργεια πάνω στη σκηνή. Φαίνεται αν ο άλλος το κάνει και έχει όρεξη, αν βαριέται, αν είναι καλός ή κακός. Με πιάνω να βαριέμαι.

Δεδομένου λοιπόν όλων αυτών και δεδομένου ότι ξεκίνησες πρώτα με το Ωδείο στην ηλικία των έντεκα και μετά στο Μουσικό Σχολείο, πώς προέκυψε η αγάπη σου για την υποκριτική; 

Μέσω του κλασσικού τραγουδιού είχα ξεκινήσει να δουλεύω ως κλασσικός τραγουδιστής σε μικρά σύνολα, είτε σε χορωδία, είτε με κάποιους μικρούς ρόλους στο Μουσικό Θέατρο, προτού κάνω αμιγώς θέατρο. Εκεί, βρέθηκε η Κάρμεν Ρουγγέρη στην πρώτη μου επαγγελματική δουλειά στο Θέατρο Ακροπόλ το 2009, στη Νυχτερίδα του Γιόχαν Στράους. Μου λέει "εσύ στροφάρεις υποκριτικά και κινησιολογικά και πρέπει να ασχοληθείς". Έτσι, ξεκίνησα ιδιαίτερα μαθήματα. Έδωσα στο Υπουργείο, πέρασα και δεν πήγα σε Δραματική Σχολή. Συνέχισα να κάνω ιδιαίτερα και να καλύπτω τις δικές μου ανάγκες. Δούλευα συνέχεια. Η ύπαρξή μου πάνω στο σανίδι ανελλιπώς όλα αυτά τα χρόνια μου κάλυψε πολλά κενά που θα είχα αν είχα πάει μόνο στη σχολή. Η μουσική μου ιδιότητα μου έδωσε πολλά συν. Έκανα χορό, θέατρο, παρά πολλά χρόνια, ασταμάτητα, το γούσταρα πάρα πολύ. Μετά, πήγα στην Αγγλία όπου έκανα ένα μεταπτυχιακό στο μουσικό θέατρο.

Σταμάτη, θέλεις να μου πεις για το "550" που έγραψες, σκηνοθέτησες και τώρα παίζεται στο Faust;

Το "550" είναι όπως το χαρακτήρισα, μία κοινωνική κωμωδία. Έχει να κάνει με καθημερινές ιστορίες που όλοι έχουμε συναντήσει λίγο έως πολύ μέσα στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Το ονόμασα 550 γιατί είναι το δικό μου αγαπημένο λεωφορείο. Από το 2012 που μένω στην περιοχή Caravel το παίρνω καθημερινά. Για χρόνια δεν παρατηρούσα τι συνέβαινε γύρω μου. Κάποια στιγμή άρχισα να το κάνω. Παρατηρούσα το ένα, το άλλο συμπεριφορές, τηλεφωνήματα. Λίγο κρυφάκουγα, λίγο έβλεπα κρυφά στα κινητά των δίπλα. Το κάνουμε όλοι και δεν είναι ντροπή (γέλια). Άρχισα λοιπόν μετά, υπό το πρίσμα του ηθοποιού, να σκέφτομαι "πω πω, αυτός είναι ρόλος, κοίτα πως κινείται, πως μιλάει, πως αλλάζει τη φωνή της αυτή όταν μιλάει με το γκόμενο και μετά με τη μάνα της". Κάπως έτσι, άρχισα να γράφω στο Facebook διάφορες από αυτές τις ιστορίες. Είδα να συμμετέχουν όλοι, να τους αρέσει και κάποιοι μου έλεγαν ότι αυτό θυμίζει Γαλλική φάρσα. Με τα πολλά το έκανα έργο.

Είδαμε ότι κεντρικοί άξονες του "550" είναι ο ρατσισμός, η ομοφοβία, η διαφορετικότητα. Μίλησέ μου λίγο γι'αυτά.

Θα τα έβαζα όλα κάτω από την ομπρέλα της διαφορετικότητας. Οχι όμως αυτής που χρησιμοποιείται τον τελευταίο καιρό. Διαφορετικότητα στα πάντα. Ό,τι δεν είμαστε εμείς και είναι διαφορετικό. Ένα ξένο στοιχείο ως προς την δική μας υπόσταση και προσωπικότητα. Σε όλο αυτό με βοήθησαν πολύ οι σπουδές μου στη Μουσικολογία, όπου ακολούθησα έναν κλάδο της Εθνομουσικολογίας. Κάπου εκεί στα 17 που πέρασα στο Πανεπιστήμιο άρχισα να μελετάω μουσικές άλλων λαών, κι όχι τόσο πρακτικά, όσο τι λειτουργικότητα έχει η μουσική στο εκάστοτε κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο. Ινδική μουσική, Αραβοπερσική μουσική και άλλα πολλά. Μου άρεσε τόσο πολύ το κοινωνιολογικό πλαίσιο σε σημείο που σκεφτόμουν μήπως μεταπηδήσω και κάνω Κοινωνιολογία ή Ανθρωπολογία. Κάναμε Ανθρωπολογία της μουσικής στο Πανεπιστήμιο. Από εκεί μου είχε μπει το μικρόβιο να αρχίσω να αποκωδικοποιώ. Κοιμήθηκε μες στο μυαλό μου, πέρασαν οι σπουδές και μετά μου βγήκε μέσα από το θεατρικό μου έργο.

  Μέσα στο έργο μιλάω για διάφορα θέματα. Μιλάω για τον φασισμό, τον εθνικισμό, την ξενοφοβία, την ομοφοβία, το AIDS, την χονδροφοβία και τις διαφορετικές πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις που δημιουργούν χάσματα.

  Εγώ μεγάλωσα στη Ρόδο που είναι πολυπολιτισμικό μέρος. Δηλαδή έκανα παρέα με παιδιά από άλλες χώρες ή από μικτούς γάμους. Είχαμε τουρίστες τους οποίους τους αγαπάνε οι Ροδίτες και ο ελληνικός λαός γιατί φέρνουν χρήματα στο μέρος μας. 

  Όταν λοιπόν ήρθα στην Αθήνα για σπουδές είδα όντως να υπάρχει ξενοφοβία. Και μάλιστα ξενοφοβία ανάλογα με το από που είσαι, όχι με τους ξένους γενικά. Εγώ προσωπικά δεν έχω κανένα θέμα με οποιονδήποτε από οπουδήποτε κι αν είναι. Σε κάθε πλαίσιο υπάρχουν οι καλοί, οι κακοί και οι ενδιάμεσες κατηγορίες. Δεν είναι άσπρο - μαύρο. Υπάρχουν συνθήκες που σε οδηγούν σε πράγματα. Ως Σταμάτης, έχω πέσει και σε ομοφοβικά περιστατικά στα ΜΜΜ και σε φασιστικά ξεσπάσματα και έχω μείνει με το στόμα ανοιχτό. Τα έβλεπα σε ταινίες και έλεγα "εντάξει είναι μακριά". Το βλέπω να συμβαίνει δίπλα μου και λέω "δεν γίνεται αυτό το πράγμα". Ήταν ζόρικο και λέω θα γράψω για αυτό. Επίσης, συναντώ πολλούς οι οποίοι οδηγούνται σε έναν φασιστικό τρόπο σκέψης μέσα από άγνοια και αυτό παρουσιάζω και στο 550. Μας μαθαίνουν ότι η Ελλάδα είναι ένα αέναο και συνεχές πράγμα από την Αρχαία Ελλάδα ως εθνική μας ταυτότητα μέχρι το σήμερα. Μπλέκονται διαφορετικές θρησκείες γιατί είναι Δωδεκάθεο και μετά Χριστιανοί Ορθόδοξοι, Αρχαιοελληνικό πνεύμα, Βυζαντινό, λαϊκή παράδοση. Το καταλαβαίνω ότι είναι ανάγκη να έχεις μία εθνική ταυτότητα και γι'αυτό έγινε όλο αυτό. Ωστόσο, κάποιοι αρχίζουν και βλέπουν με παρωπίδες και δημιουργούνται παρεξηγήσεις.

  Κάποτε δίδαξα στο 2ο Δημοτικό Νέου Φαλήρου. Μπαίνω πρώτη φορά στην τάξη, παίρνω παρουσίες και λείπει ένα παιδί με ένα ονοματεπώνυμο που δεν είναι ελληνικό. Λέω "λείπει ο τάδε" και ακούω από Έλληνα να λέει "δεν πειράζει, αυτός είναι Βούλγαρος". Εκείνη την ώρα στροφάρω και λέω "κρίμα, γιατί θα μας ήταν πολύ χρήσιμος γιατί θα κάνουμε μουσική των Βαλκανίων". Δεν έχω ιδέα από μουσική των Βαλκανίων για να είμαι ειλικρινής. Γενικότητες τους έλεγα. Ζήτησα χάρτη, είπα για την ομοιότητα των εξωτερικών χαρακτηριστικών μας. Τους είπα ψέματα ότι κι εγώ δεν είμαι 100% Έλληνας. 

Πιστεύεις τελικά ότι η ελληνική κοινωνία και η κοινωνία γενικότερα, είναι έτοιμη να δεχτεί το διαφορετικό; 

Υπάρχουν εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις. Στα πλαίσια της κοινωνίας ένα ποσοστό είναι με παρωπίδες, δε θέλει να δεχτεί. Από την άλλη, υπάρχει μία άλλη μερίδα που είναι ανοιχτή στα πάντα και υπάρχει και μία μερίδα που "ναι μεν, αλλά...", το γνωστό αλλά. Εγώ, για να μιλήσω για μένα, πιστεύω ότι ο κόσμος μέσα στον οποίο κινούμαι, ο μικρόκοσμός μου, οι άνθρωποι της τέχνης που κινούμαι, οι φίλοι μου, το περιβάλλον μου, βλέπω ότι είναι έτοιμοι να δεχτούν το όποιο διαφορετικό. Πλέον χαίρομαι που στο Facebook, στο οποίο σβήνω πάρα πολύ κόσμο κατά καιρούς, δε βλέπω φοβικά σχόλια. Δεν μπαίνω στη διαδικασία να τσακωθώ. Με έχει βοηθήσει πάρα πολύ στο να δω τι κρύβει ο άλλος στο σπίτι του. Γιατί στη δουλειά ή στο φιλικό πλαίσιο πολλά πράγματα ξεφεύγουν και δεν τραβάνε όρια. Για παράδειγμα, γι' αυτό που έγινε τώρα με την παρέλαση, είδα και αρνητικά και θετικά σχόλια. Που ήταν ωραία διατυπωμένα. Είδα αρνητικά σχόλια με αιτιολογία και λογικά επιχειρήματα και όχι αυτά τα ακραία που βγαίνουν και βρίζουν χωρίς λόγο.

Μιας που αναφέρθηκες στην παρέλαση, δώσε μου τη δική σου οπτική για το συμβάν. 

Όταν το είδα πρώτη φορά, χωρίς να ψάξω τι γίνεται, λέω "ωχ,  τι τρολ είναι αυτό;". Στην αρχή φρίκαρα λίγο. Μετά που διάβασα το μανιφέστο των κοριτσιών, το ξαναείδα και έψαξα και από μόνος μου, γιατί οκ, διάβασα κάτι αλλά ήθελα να το ψάξω και λίγο παραπάνω. Πιστεύω ότι ήταν μία καλλιτεχνική αντίδραση σε όλο αυτό το πολεμικό πλαίσιο που συμβαίνει και στο να μας προβληματίσουν να σκεφτούμε κάποια πράγματα. Μας μεγαλώνουν με κάποια πολεμικά ιδεώδη. Τώρα, γιατί το έκαναν την ημέρα της παρέλασης και μπαίνει το θέμα της προσβολής των ηρώων το σέβομαι. Ωστόσο, αν το έκαναν οποιαδήποτε άλλη μέρα δεν θα έπαιρνε την έκταση που πήρε.

  Επίσης, εμένα με προσέβαλε περισσότερο μία δασκάλα που ήταν ντυμένη μπουζούκια ή κάποιες μαθήτριες που φοράνε έξτρα μίνι φούστα, παρά τα κορίτσια που είχαν κάτι να πουν. Τώρα, αυτό το κάτι αν θα περάσει και αν ήταν σωστό, ο καθένας μπορεί να το κρίνει μόνος του και να προβληματιστεί ή όχι ατομικά. Το θέμα είναι ότι δεν άσκησαν βία. Έπειτα, η σημαιοφόρος ήταν η μόνη που δεν έκανε κινησιολογία και προχωρούσε κανονικά.

Είναι τελικά τα ΜΜΜ δείγμα της κοινωνίας στην οποία ζούμε; 

Ναι ναι. Ανάλογα τη γραμμή που χρησιμοποιείς βλέπεις και άλλα πράγματα. Για παράδειγμα, ο ηλεκτρικός. Ενώνει τα Βόρεια Προάστια μέχρι τον Πειραιά. Βλέπεις ποικίλες κοινωνικές τάξεις. Περισσότερους αλλοδαπούς, διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Ενώ ας πούμε στο 550 είναι πολύ πιο μαζεμένα αυτά τα γεγονότα. Επίσης, βλέπεις άλλες εθνικότητες. Στο 550 συναντώ Ανατολικό μπλοκ και Φιλιππίνες. Στο 550 που κι αυτό ενώνει τα Βόρεια με τα Νότια συναντάς και κάποιους πλούσιους που ενδέχεται να έχει πάθει κάτι το αμάξι τους και να χρησιμοποιούν το λεωφορείο. Όταν έμενα Ζωγράφου που έπαιρνα το 222 που έγινε 608, έβλεπα πάρα πολλούς Κύπριος και πάρα πολλούς φοιτητές. Κάθε γραμμή έχει τα δικά της.

  Πριν από χρόνια μου έχει τύχει να είναι δύο κοπέλες απέναντί μου. Η μία απλώνει τα πόδια της ακριβώς στη θέση δίπλα μου. Στην επόμενη στάση, μπαίνει μία κυρία και πάει να καθίσει και της λέω "Αχ, μην κάθεστε, μην κάθεστε" μου λέει γιατί, της λέω "γιατί η κοπέλα πριν ακουμπούσε τα πόδια της και έχει λερώσει το κάθισμα". Ελπίζω να έβαλα το μικρό μου λιθαράκι.

Σταμάτη, θα ήθελες να κάνεις τηλεόραση; 

(Το μόνο που έχω κάνει στην τηλεόραση είναι στο Τατουάζ ένα πολύ μικρό ρόλο του Πέτρου του μπάρμαν). Θα ήθελα πολύ να κάνω τηλεόραση, γιατί θα μάθαινα κι άλλα πράγματα. Το βρήκα τρομερά ενδιαφέρον από άλλη οπτική σε σχέση με το θέατρο. Θα ήθελα να κάνω κάτι αλλά να μην είναι κάτι βοηθητικό. Να είναι κάτι το οποίο μπορεί να με εξελίξει.

Πώς ορίζεις το χιούμορ; 

Το χιούμορ για μένα είναι ευφυΐα. Εκεί βλέπεις το μυαλό του άλλου. Μέσα από το χιούμορ μπορείς να δεις τα πάντα. Βλέπεις τις απόψεις κάποιου, πως φλερτάρει, πως αντιμετωπίζει τους γύρω του. Νομίζω πως άνθρωποι χωρίς χιούμορ δεν με αφορούν. Επίσης, υπάρχει και κακό χιούμορ και τότε είναι καλύτερο να μην έχεις. Υπό το πρίσμα του χιούμορ, με ό,τι αυτό περιλαμβάνει βλέπεις την ψυχοσύνθεση και την παιδεία του άλλου. 

Δώσε μου το δικό σου μήνυμα για όσους διαβάσουν αυτή τη συνέντευξη. 

Να είμαστε με τα μάτια ανοιχτά στο οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας και να προσπαθήσουμε έστω στο δικό μας μικρόκοσμο να βελτιώσουμε τις συνθήκες ζωής. Να δίνουμε λίγο χρόνο στους ανθρώπους γύρω μας και να προσπαθούμε να μπούμε στις δικές τους ιστορίες. Γιατί μπορεί μία άσχημη συμπεριφορά που εισπράττουμε και αδιαφορούμε ή κάτι που δεν μας καλύπτει, να κρύβει κάτι άλλο το οποίο ίσως έχει τρομερό ενδιαφέρον. Έτσι, ενδέχεται να το μάθουμε και να μπορέσουμε να βοηθήσουμε.

Ποιό είναι το επόμενο σκηνοθετικό σου βήμα; 

14 Φλεβάρη θα ανέβει στο Faust τη Σονάτα του Σεληνόφωτος, του Γιάννη Ρίτσου  η οποία θα παίζεται κάθε Παρασκευή. 

Αισθάνομαι πολύ τυχερός που δουλεύω με αυτούς τους ανθρώπους, και τους ηθοποιούς (Φαίη Βέβη, Κωνσταντίνα Αλεξανδράτου, Αλέξανδρος Ζουριδάκης, Ειρήνη Μελά, Φανή Παλιούρα, Βλάσης Πασιούδης, Βασίλης Φακανάς) και τους συντελεστές από πίσω (Εύη Τσακλάνου, Αναστασία Λουκρέζη, Νίκος Παπάζογλου, Γιώργος Καλογερόπουλος, Αλέξανδρος Δημητρόπουλος, Νικόλας Μαρμαράς, Δανάη Σταματίου, Μαύρα Γίδια, Νατάσσα Παππά). Κι αυτό γιατί είναι άνθρωποι που άλλους τους ήξερα και άλλους όχι και κατάφερα και δημιούργησα ένα σύνολο. Εγώ το ξεκίνησα και όλοι μαζί το αγκαλιάσαμε. Έχουμε αγαπήσει ο ένας τον άλλον, καθένας με τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα.

Σταμάτης Πακάκης

Συνέντευξη από τη Λυδία Καραθανάση

Φωτογραφίες παράστασης: Zak Viemon